de kamsalamander
De Europees beschermde kamsalamander (Triturus Cristatus) is de grootste inheemse watersalamander met een lengte tot 20 centimeter. Tijdens de voortplantingsperiode (maart tot mei) ontwikkelt het mannetje een gekartelde rugkam, vandaar de naam van de soort. Het lichaam is korrelig en donker van kleur met witgespikkelde flanken. De buik is opvallend geel tot oranje met een onregelmatig patroon van zwarte vlekken. Elk dier is individueel herkenbaar aan dit buikpatroon, een beetje vergelijkbaar met onze vingerafdruk.
Bezoek de kamsalamanderactiviteiten.
Wist je dat in Wellen nog waterdraakjes leven? Als je goed zoekt, kan je ze nog spotten.
Waterdraakjes of kamsalamanders zijn zeldzame en beschermde amfibieën die met uitsterven bedreigd zijn. De poelen met waterplanten waar ze zo graag vertoeven zijn grotendeels verdwenen, verwaarloosd of vervuild en de schuilplaatsen op het land, zoals hagen, nemen nog steeds in aantal af.
Om de kamsalamander in Wellen meer kansen te geven werden in 2015 nieuwe poelen aangelegd en oude poelen hersteld. Dankzij de vrijwilligers van ‘t Bokje, de gemeente en het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren krijgen de kamsalamanders dus volop kansen in Wellen.
Wil jij de kamsalamander ook helpen? Kom dan naar één van de kamsalamanderactiviteiten.
De vallei van de Herk is historisch gezien een belangrijk leefgebied voor kamsalamander. In Wellen, rijk aan poelen en bronnen, komt deze zeldzame amfibiesoort nog voor in vier gebieden en daar mogen we best trots op zijn!
Het laatste decennium heeft de kamsalamander het erg moeilijk, voornamelijk door het verdwijnen van geschikt voortplantingswater. Deze imposante waterdraak heeft nood aan een dicht netwerk van diepe poelen met een heldere waterkolom en een rijke ondergedoken vegetatie. Door installatie van waterpompen in weilanden verliezen veel oude poelen hun oorspronkelijke functie als drinkmogelijkheid voor vee. Niet onderhouden watervlakken groeien dicht en verlanden na verloop van tijd. In andere gevallen worden poelen gebruikt als stortplaats of zelfs volledig gedempt. Na de paartijd in het water zoeken de volwassen dieren het land op. Gebrek aan schuilplekjes zoals houtstapels, steenhopen, ruigtes, bosjes, streekeigen hagen en houtkanten is eveneens problematisch voor de soort. Buitensporig gebruik van bestrijdingsmiddelen en ruimtebeslag voor woningen, landbouw en fruitteelt zijn nog enkele oorzaken van de achteruitgang.
In het kader van het actieplan ‘Gemeenten Adopteren Limburgse Soorten’ besloot Wellen een tiental jaar geleden de bedreigde kamsalamander te omarmen. Een enthousiaste werkgroep zet zich elk voorjaar in om de kleine populaties van de soort op te volgen. Door middel van fuikvangsten wordt een inventaris opgemaakt van alle waargenomen amfibieën. De resultaten worden nadien verwerkt in een rapport en bezorgd aan LIKONA (Limburgse Koepel voor Natuurstudie). Het fotogenieke draakje is vorig jaar als doelsoort opgenomen in het gemeentelijk Charter voor Biodiversiteit en fungeert als mascotte van het Wellens natuurbehoud.
Na ondertekening van het charter in 2013 engageert gemeente Wellen zich momenteel voor het biodiversiteitsproject ‘Kamsalamandersnoer in de Herkvallei’. Het doel van dit project is biotoopherstel voor de kwetsbare soort. In overleg met natuurvereniging ’t Bokje, het gemeentebestuur en een aantal privé- eigenaars heeft initiatiefnemer Regionaal Landschap Haspengouw een actielijst opgesteld met beschermingsmaatregelen en mogelijke ingrepen. Na goedkeuring en financiering door de provincie Limburg is het project in januari van start gegaan. Verwaarloosde poelen die geen kamsalamander (meer) huisvestten, werden uitgediept of heraangelegd. Bomen en struiken in de onmiddellijke omgeving kregen eveneens een onderhoudsbeurt om bladval en schaduw tegen te gaan.
In het najaar volgen nog enkele terreinacties zoals bestaande wachtbekkens toegankelijker maken voor amfibieën, ruiming van drie naast mekaar liggende poelen op de grens met Borgloon en een opknapbeurt van het waardevol gebied ten zuiden van de voetbalterreinen. Dit alles met financiële steun vanuit Provincie Limburg.
De overkoepelende organisatie van ‘t Bokje, Limburgs Landschap, heeft een stedenbouwkundige aanvraag ingediend voor de aanleg van negen (!) nieuwe watervlakken in de Grote Beemd. In eerste instantie wordt gefocust op versterking van de bestaande kolonie kamsalamander aan de rand van de beemd, om vervolgens te komen tot verspreiding over het hele natuurgebied.
De biodiversiteitsacties zijn het resultaat van een nauwe samenwerking tussen natuurvereniging ’t Bokje, Limburgs Landschap, Natuurpunt, Regionaal Landschap Haspengouw, provincie Limburg en niet te vergeten de gemeenten Wellen, Borgloon en Herk-de-Stad. Het sterke partnership is misschien wel de ultieme boost die deze tot de verbeelding sprekende soort nodig heeft om haar voortbestaan in de vallei van de Herk te verzekeren!
